Kerstmis of kerst is het feest waarbij de geboorte van Jezus als mens op aarde wordt herdacht. Hij wordt in de Bijbel omschreven als de beloofde Messias en Zoon van God. Dat hij als mens geboren werd, laat de intieme band zien die God met de mens heeft: hij was (en is) onder de mensen.

Waar Jezus precies is geboren is niet bekend. Echt waarschijnlijk is het niet dat hij in een traditionele kerststal is geboren; nergens wordt zelfs gesproken over een stal. Wel wordt er in de bijbelboeken Marcus en Lucas gesproken over een kribbe, een voederbak, maar dat lijkt eerder in de open lucht te zijn. Later, als de wijzen (magiërs) een bezoek brengen (opgeschreven in Matteüs), wordt wel gesproken over een huis. Dit doet echter niet af aan het beeld van Gods nederige houding waarin Hij in Jezus ter wereld kwam.

Kerstfeest of kerstmis is het feest van Christus' geboorte. Het is een tweedaags feest in de christenheid; het wordt op 25 en 26 december gehouden in de niet-Oosterse kerken, en op 6 en 7 januari in de Oosterse kerken. Het woord 'Kerst' betekent 'Christus', dus 'Kerstfeest' is letterlijk 'Christusfeest'. Hoewel het feest niet in de Bijbel wordt vermeld of voorgeschreven, wordt het in de christenheid vrijwel algemeen erkend. 'Kerstmis' betekent letterlijk 'de (rooms-katholieke) mis van het kerstfeest'.

Op het kerstfeest wordt de menswording van Gods Zoon en de geboorte van de Jezus Christus herdacht en gevierd. "... de zaligmakende genade van God is verschenen aan alle mensen" (Titus 2:11, HSV). Katholieken, anglicanen, protestanten en de meeste orthodoxe christenen vieren het feest op 25 en 26 december. Russisch-orthodoxe, Servisch-orthodoxe, koptische en Ethiopische christenen vieren het feest volgens de Juliaanse kalender op 6 en 7 januari.

Het feest is in Nederland het familiefeest bij uitstek, het enige nationale familiefeest. Het wordt doorgaans uitbundiger gevierd dan het paasfeest. Hoewel de invloed van het christendom in onze maatschappij afneemt en de maatschappij onverdraagzamer wordt tegenover gelovigen, wordt kerstfeest nog volop gevierd, ook door mensen die kerk en geloof de rug hebben toegekeerd.

In het Westen wordt het kerstfeest al meer gevierd zonder verwijzing naar Christus. Dat blijkt bij voorbeeld uit de kerstkaarten. Een krant in Engeland bekeek in 2011 meer dan 6500 kerstkaarten in vier grote supermarktketens en bevond dat slechts 36 kaarten een expliciet christelijke afbeelding vertoonden. De verwereldlijkte viering van het Kerstfeest draait om: eten en drinken, gezelligheid, de zogenaamde kerstgedachte: vredelievendheid en licht in donkere dagen. "Zonder Christus is kerst ... mis" wordt onder christenen wel eens gezegd.

Lees hier meer over de geschiedenis van het kerstfeest

Kerstverhaal is een verhaal in verband met de geboorte van Jezus Christus of met het kerstfeest; het verhaal wordt in de kersttijd verteld. Een kerstverhaal kan de letterlijke lezing van de bijbelse geschiedenis zijn of een vrij (deels of geheel verzonnen, meestal voor kinderen bestemd) verhaal dat enig verband houdt met de geboorte van Christus of met de viering van het Kerstfeest.

Het geschiedkundig zuivere kerstverhaal is te vinden in het Nieuwe Testament. Het bekendste en meest voorgelezen bijbelse verhaal is Lucas 2; eventueel met Matteüs 1.

In kerstvertellingen op school, in de kerk, in boeken of films, op afbeeldingen als kerstkaarten en kerststallen, en in nagespeelde kerstverhalen, komen dikwijls bijzonderheden voor die niet in de Bijbel zijn terug te vinden. Hieronder worden de voornaamste besproken.

• Jozef en Maria trokken uit Galilea naar Bethlehem in Judea. Vaak wordt Maria voorgesteld als rijdende op een ezel, met Jozef ernaast lopend. Het is echter uit de Bijbel niet bekend of Maria gezeten op een ezel reisde.
• In welke nacht beviel Maria? In de nacht van aankomst te Bethlehem? Dat is uit de Bijbel niet af te leiden. "Het gebeurde nu toen zij daar waren, dat de dagen vervuld werden dat zij zou baren." (Lukas 2:6, TELOS-vertaling).
• Is Jezus geboren in een stal? Dat kan niet zomaar uit de Bijbel worden opgemaakt. We weten alleen dat hij in een kribbe (zie verderop in dit artikel) werd gelegd en dat er voor hem en zijn ouders geen plaats was in de herberg. "En zij baarde haar eerstgeboren Zoon en wikkelde Hem in doeken en legde Hem neer in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg." (Lukas 2:7, TELOS-vertaling). Jezus is in elk geval buiten de gewone kamers of gastverblijven geboren.
• Werd de Heer Jezus in een kribbe gelegd? Dat is zeer wel mogelijk, maar niet helemaal zeker. Het Griekse woord phatne dat door 'kribbe' of 'voederbak' is vertaald, kan op deze plaats in de Schrift (Lucas 2:7, 12, 16) ook 'broodkist' betekenen. Het woord phatne is afgeleid van het Griekse pateomai, dat 'etene' betekent. In Israël werd brood vers gehouden door het in linnen doeken gewikkeld in een houten kist te bewaren. Het is mogelijk dat Maria haar baby in zulk een broodkist legde. In Lucas 13:15 komt het woord phatne de vierde en laatste maal in het Nieuwe Testament voor en daar moet het zeker door 'kribbe' (voederbak voor dieren) worden vertaald.
• Zongen de engelen? Zo worden ze vaak wel in de kerstvertelling voorgesteld. De herders in het veld hoorden een menigte engelen God prijzen. "En plotseling was er met de engel een menigte van een hemelse legermacht, die God prees en zei:
  'Heerlijkheid zij God in de hoogste hemelen, en vrede op aarde, in mensen van zijn welbehagen.'" (Lucas 2:13-14, TELOS-vertaling). Het is op grond van de Bijbel niet zeker of ze hun lofprijs zongen.
• De wijzen uit het Oosten, die het kind Jezus kwamen huldigen, worden in kerstvertellingen gewoonlijk als een drietal voorgesteld, dat op kamelen reisde. De Bijbel noemt hun aantal echter niet. Het kunnen er meer zijn geweest.
• Soms worden de wijzen als koningen voorgesteld, maar of ze dat waren weten we niet. De Bijbel spreekt van 'wijzen', letterlijk 'magiërs', kenners van de nachtelijke hemel.
• Wanneer kwamen de wijzen bij Jezus en zijn ouders? Toen hij nog in de kribbe lag? Waarschijnlijk niet. Ze kwamen pas in Bethlehem enige tijd nadat Jezus was geboren. Het is mogelijk dat Jezus al kon lopen en woorden kon spreken. Koning Herodes immers liet op grond van wat hij van de wijzen te horen had gekregen alle kinderen in Bethlehem die nog geen drie jaar waren ombrengen. Het kind Jezus kan dus ongeveer anderhalf jaar zijn geweest toen Herodes beval de kinderen te doden.

Bron: Christipedia.nl